Η καρδιά είναι ένα μυικό όργανο που ουσιαστικά λειτουργεί ως αντλία. Αντλεί (όταν γεμίζει) αίμα από το φλεβικό δίκτυο και το προωθεί στις αρτηρίες όταν αδειάζει (συστέλλεται), προκειμένου να αρδεύσει όλο το σώμα μας. Η καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) είναι μια σοβαρή πάθηση όπου η καρδιά αδυνατεί να επιτελέσει το ρόλο αυτό. Οι δύο βασικοί τύποι είναι η οξεία και η χρόνια ΚΑ.

Η οξεία ΚΑ είναι επείγον πρόβλημα και το οξύ πνευμονικό οίδημα είναι η βαρύτερη μορφή της. Πρόκειται για την αιφνίδια εμφάνιση έντονης δύσπνοιας-ορθόπνοιας (επίταση δύσπνοιας στην ύπτια θέση) λόγω συσσώρευσης υγρών στους πνεύμονες. Συνηθέστερα αίτια είναι η ισχαιμία-έμφραγμα μυοκαρδίου, βαρειές αρρυθμίες (μεγάλη ταχυκαρδία/βραδυκαρδία απότομης ενάρξεως), υπερτασική κρίση (αύξηση πίεσης  πάνω από 200-220mmHg). Ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο για να λάβει εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα με υποστήριξη της αναπνοής, ενδοφλέβια φάρμακα και αντιμετώπιση του αιτιολογικού παράγοντα.

Η χρόνια ΚΑ είναι το τελικό στάδιο παθήσεων όπως η στεφανιαία νόσος, η αρρύθμιστη υπέρταση, διάφορες βαλβιδοπάθειες, μυοκαρδιοπάθειες. Η καρδιά συνήθως διογκώνεται, λεπταίνουν τα τοιχώματά της, μειώνεται η παροχή αίματος στο σώμα και το αίμα λιμνάζει στις φλέβες. Έτσι εμφανίζονται συμπτώματα όπως αδυναμία-εύκολη κόπωση, οίδημα (πρήξιμο) χαμηλά στα πόδια, δύσπνοια στη δραστηριότητα αλλά και στην κατάκλιση (ο ασθενής συχνά χρησιμοποιεί 2-3 μαξιλάρια όταν ξαπλώνει για να ανασαίνει πιο άνετα). Πρόκειται για κατάσταση με αυξημένα ποσοστά θνητότητας και απορρυθμίσεις που οδηγούν σε επαναλαμβανόμενες νοσηλείες στο νοσοκομείο.

Η πρώιμη διάγνωση της ΚΑ έχει ιδιαίτερη σημασία για την καλή πρόγνωση του ασθενούς. Η διάγνωση γίνεται συνήθως με εξετάσεις όπως το καρδιογράφημα και το υπερηχογράφημα καρδιάς. Ο ασθενής πρέπει να παρακολουθείται καρδιολογικά, ενίοτε στενά. Χρειάζεται πειθαρχημένο τρόπο ζωής, με περιορισμό της κατανάλωσης αλατιού, διατήρηση σωστού βάρους, άσκηση βάσει εξατομικευμένων οδηγιών (πχ περπάτημα), αποφυγή καπνίσματος-αλκοόλ, ρύθμιση αρτηριακής πιέσεως. Σημαντικό είναι να ζυγίζεται τακτικά και να τηρεί ισοζύγιο προσλαμβανόμενων και αποβαλλόμενων υγρών (τι πίνει σε σχέση με τα ούρα που βγάζει). 

Η διαχείριση της ΚΑ επικεντρώνεται καταρχήν στην αντιμετώπιση των αιτιών που οδηγούν σε αυτήν. Η θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής ανακουφίζοντας τον ασθενή όπως τα διουρητικά, αλλά και φάρμακα που αυξάνουν το προσδόκιμο επιβίωσής του μειώνοντας την θνητότητα. Στη δεύτερη κατηγορία έχουν προστεθεί, σύμφωνα και με τις τελευταίες διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, νεότερες θεραπείες, ενισχύοντας το οπλοστάσιό μας. Σε προχωρημένα στάδια και ανάλογα με το προφίλ κάποιων ασθενών μπορεί να χρησιμοποιηθούν επεμβατικές προσεγγίσεις όπως η αμφικοιλιακή βηματοδότηση και σπανίως οι συσκευές καρδιακής υποβοήθησης ή η μεταμόσχευση καρδιάς.

Δρ. Ευάγγελος Ε. Βολτυράκης

Καρδιολόγος

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών